Batzordearen ustez, araua egokia da, euskal foru-zuzenbideko erakundeak gizarte-errealitate berrira egokitzen dituelako eta lege-testu bakarrean biltzen dituelako orain arte sakabanatuta egon diren erregulazioak.
Ekonomia eta Gizarte Arazoetarako Batzordeak txosten bat egin du Gobernantza Publiko eta Autogobernu Sailak helarazitako " Euskal ondare-zuzenbidearen eta familia-ondarea eta -enpresa babestearen arloko berezitasunei buruzko Lege-aurreproiektua"-ri buruz. Aztertu ondoren, Batzordeak egokitzat jo du hura izapidetzea, irizpenean egindako gogoetekin.
Arau honen xedea da Euskal Zuzenbide Zibilari buruzko ekainaren 25eko 5/2015 Legean (aurrerantzean, EKKL) jasotako ondare-zuzenbidearen printzipioak garatzea, baserriaren araubide osoa eta landa-errentamenduena barne. Gainera, lege honek Bizkaiko tronkalekotasunaren eta Gipuzkoako baserriaren eskubidearen arauketaren zati handi bat hartuko du barne, ondare-zuzenbideko printzipiotzat hartzeko. Printzipio horiek, oro har, ondasun jakin batzuen eskualdatzeari aplikatu behar zaizkio, testamentua egiteko ahalmenaren muga huts gisa hartu beharrean.
Euskadiko Ekonomia eta Gizarte Arazoetarako Batzordeak uste du araua egokia dela eta aintzat hartzen du bai euskal foru-zuzenbideko erakundeak egungo gizarte-errealitatera egokitzeko asmoa, bai orain arte sakabanatuta zeuden araudiak lege-testu bakar batean biltzeko asmoa.
Gure ustez, euskal zuzenbide zibilaren arloko eskumena erabat errotuta eta ezarrita dago, bai baserriaren eskualdatze-arauei dagokienez, bai tronkalekotasunari, foru-sakari edo horien lurralde-eremuari buruzko arauei dagokienez. Era berean, ez dago inolako ziurgabetasunik arau horien aplikagarritasun historikoari buruz, nekazaritza-ustiategiei ez ezik, industria-ustiapenei ere dagozkien jabetza-kuotei, puntei edo parekotasunei, hala nola burdinolei edo ehotzeei.
Lege-aurreproiektu honek ondare-zuzenbideko arauen berrikuspena eta garapena aprobetxatzea erabaki du, bere ekintza-eremua baserritik haratago zabaltzeko, bere eskumenen barruan eta Euskal Zuzenbide Zibilaren Batzordearen gomendioekin bat etorriz.
Hala ere, uste dugu Legeak zuzenbide zibilaren ikuspegi esklusibotik baino ez duela jardun behar, merkataritza-zuzenbidearen eremuan sartu gabe.
Nahiz eta Batzordearen ustez aurreproiektuaren izapidetzea egokia izan, gogoeta espezifiko batzuk sartu ditu, hala nola aztertutako testua hobetzeko proposamenak.
Landa-finka mugakidearen eroslehentasunari eta atzera-eskuratzeari buruzko artikuluan eta baserria bateratzeko, proposatzen dugu hilabeteko epea luzatzea eskubidearen onuradunei zuzeneko notario-jakinarazpenaren bidez egindako salmentaren ohartarazpenetik. Gainera, uste dugu eskualdaketaren prezioa sartu beharko litzatekeela jakinarazpenean, baliozkoa izateko. Eraikitzeko, berreraikitzeko, landatzeko edo instalatzeko eskubideari dagokionez, lurraldea antolatzeko araudiak sartzea planteatzen dugu.
Era berean, bide-zorra erabiltzeko modua zehatzago arautzea gomendatzen dugu, eta energia berriztagarrien instalazioetarako azterlanak, ebaluazioak edo planak egiaztatzeko beharraz gain, administrazio-onarpenak eta -baimenak izatea ere gomendatzen dugu.
Baserriaren errentamendu-kontratuan atzera egiteari dagokionez, uste dugu komenigarria dela zehaztea zein kasutan jarraituko litzatekeen familiaren etxean bizitzeko eskubidea duten pertsonen errentamenduan, errentariak atzera egin arren, eta errenta ordainduta egoteko aukera zein ordainduta ez balego ere zehaztea.
Era berean, uste dugu zentzuzkoagoa dela lagapena edo azpierrentamendua jakinarazteko betebeharra formalizatu aurretik egitea, eta ez a posteriori.
(1/24 Irizpena)