Eusko Jaurlaritzako Ekonomiaren Garapen, Jasangarritasun eta Ingurumen Sailak prestatutako “Trantsizio Energetikoari eta Klimaren Aldaketari buruzko Lege Aurreproiektuaren” gaineko txostena ezagutzera eman du Euskadiko Ekonomia eta Gizarte Arazoetarako Kontseiluak. Erantzunean, Kontseiluak egokitzat jo du izapidetzea, zenbait oharrekin, aztertutako testua hobetzeko proposamenekin, besteak beste.
EGABek positibotzat jo du lege-aurreproiektua. Helburua Euskadin neutraltasun klimatikoa lortzeko esparru juridiko egonkorra ezartzea da, 2050ean beranduenez, bai eta lurraldeak klima aldaketarekiko duen erresilientzia areagotzea ere, ekitatea eta elkartasuna bermatuko dituen trantsizio bidezko, jasangarri, sozial, ekonomiko eta ingurumenekoaren bidez.
Irizpenak jasotzen duenez, arauaren helburua arau-esparrua Euskadiko errealitatera modu eraginkorrean egokitzea da, bai eta klima aldaketaren arloan nazioartean hartutako konpromisoak betetzea ere. Horretarako, arauak, zero emisio garbiko ekonomiarako trantsizio energetikoa egiteko estrategiak eta tresnak planteatzen ditu, euskal sozioekonomiaren errealitatea eta Euskadik etorkizunean izango dituen erronkak eta aukerak kontuan hartuta.
Euskal Kontseiluaren iritziz, merezimenduzkoa da arauak epe luzerako helburuei (2050) erantzunak ematea helburu duten planteamenduei heltzea, eta adierazi du bat datorrela arauaren ikuspegiarekin eta egiturarekin, bai eta arauaren oinarrian dauden parametroekin ere, bidezko trantsizioarekin, batez ere. Hala ere, Organo aholku-emaileak uste du bidezko trantsizioaren kontzeptuak garrantzia hartu beharko lukeela legearen zioen azalpenean, eta adierazten du enpleguari eustea eta enpleguaren kalitatea bidezko trantsizio horren funtsezko osagaietako bat dela.
Era berean, azpimarragarria iruditzen zaio ingurumen eta garapen ekonomiko eta sozial arloetako politikak aurrez aurre ez egotea, eta testuinguru sozial eta ekonomiko berri bat eraikitzeko helburuarekin elkartzea, bidezko aukerari eta tratuari dagokienez.
Erakunde aholku-emaileak ontzat jotzen du arauak administrazioen arteko lankidetza-gobernantza eta eragileen arteko lankidetza publiko-pribatua indartzeko duen grina, eta Euskal administrazio publikoaren eta Estatuaren arteko lankidetza eta Europar Batasunarekin lankidetza nabarmentzea iradokitzen du, dokumentuan presentzia handiagoa emanez. Gainera, partaidetza publikoaren esparruan, komenigarritzat jotzen du Herritarren Batzarren zeregina definitzea, informazio-kanal hutsak izango diren edo modu eraginkorrean parte hartuko duten zehaztuz, planetan ezarritako egoeraren eta helburuen ebaluazioan, proposamenen formulazioan edo beste behar batzuetan sartuz.
Obra, produktu eta zerbitzuen lizitazio publikoetan enpresek Karbono Aztarna izatea derrigorrezkoa dela eta, arauzko garapenean betebehar berri horren mende zein sektore eta enpresa-mota egongo diren zehazteko eskatzen du EGABek, eta irizpide gisa enpresaren tamaina kontuan hartzea iradokitzen du, txikienek ez baitute eskatutako estandarrak aplikatzeko ezagutza edo baliabide bera. Gainera, enpresa mota bakoitzak betebehar hori bere gain hartzeko modu iragankorrak bilatzea proposatu du.
Kontseiluak ohartarazi du zaila dela lizitazio publikoetara aurkezten diren enpresetan Karbono Aztarna ezartzea, bai produktuetan, bai zerbitzu eta horniduretan. Alde batetik, uste du produktuaren karbono-aztarna kalkulatzeko ezarritako 6 hilabeteko epea ez dela egokia, eta egokiagoa litzatekeela epea Erregistroaren gainean sortzen den Erregelamenduan zehaztea, une horretan kalkulu-metodologiak erabilgarri egongo direlako eta sektoreetan zein eragin izango duen hobeto jakingo dugulako.
Zerbitzu aztarnaren kalkuluaren kasuan, euskal organo aholku-emaileak iradokitzen du zaila dela etorkizuneko arauzko garapenetan eta pleguetan karbono aztarna kalkulatzeko behar diren datuak izatea; izan ere, gaur egun, enpresek erakundearen aztarna kalkulatzen dute, eta beren jarduera orokorraren eragina ezagutzen dute, ez zerbitzu jakin batena, eta are gutxiago hirugarrenek gauzatutako zerbitzua denean. Obren kasuan, gainera, obra gauzatu aurretik eraikuntza-enpresek ez dute Karbono Aztarna kalkulatzeko beharrezko daturik. Hori dela eta, xedapen hori berrikustea iradokitzen du, eta Erakundearen Karbono Aztarna eta horren ondoriozko Murrizketa Plana kontsumo errealen datuetan oinarrituta kalkulatzeko eskatzea proposatzen du, Estatuko Klima Aldaketaren 7/2021 Legearen hamabigarren xedapen gehigarriaren ildotik, Eraikuntza bezalako sektoreetarako batez ere.
Administrazio-izapideei dagokienez, EGABek uste du beharrezkoa dela euskal administrazioek etorkizuneko lege horretatik eratorriko diren administrazio-prozedurak ahalik eta azkarren eta era sinpleenean egiteko mekanismoak garatzea, izan ere, enpresen kezka handienetakoa izapidetzea da.