LEHENGORATZEA
NAZIOARTEKO TESTUINGURU KORAPILATSUAREN ERDIAN
Euskadiko Ekonomia
eta Gizarte Arazoetarako Batzordearen Memoria Sozioekonomikoaren
argitalpena itxaroten eta baloratzen den gertaera da, eta horrela da
Euskal Autonomia Erkidegoko errealitate sozial eta ekonomikoari
buruzko dokumentu zehatz, serio eta fidagarria izateko interesa duten
kolektibo eta pertsonen artean duen garrantziagatik eta sortzen duen
interesagatik. Memoria honek, datuen eta estatistiken bilduma izateaz
gain, adierazle horiek denboran zehar izan duten bilakaeraren
azterketa sakon eta testuinguruan kokatua eskaintzen du.
Aurkezten dugun
azterlana iturri ofizialek argitaratutako datuetan eta informazioetan
oinarritzen da, informazioaren fidagarritasuna eta zehaztasuna
bermatuz. Hala ere, ez gara bilketa estatistiko soilera mugatzen.
Gure lanak informazioa kontrastatzeko eta egiaztatzeko prozesu
zorrotza eskatzen du, eta, horri esker, aurkeztutako datuak sendoak
eta egungo errealitatearen adierazgarri direla ziurtatu dezakegu.
Analisi honek, Euskal Autonomia Erkidegoaren egungo egoeraren
ikuspegi argia emateaz gain, aldi berean epe luzerako ikuspegia
eskaintzen du, plangintzarako eta erabakiak hartzeko funtsezkoa dena.
Gure memoriaren
balio erantsi esanguratsu bat Euskadiko Ekonomia eta Gizarte
Arazoetarako Batzordea osatzen duten eragile sozial eta ekonomikoen
arteko eztabaida aktibo eta eraikitzailetik sortzen diren gogoetak
gehitzea da. Eztabaida- eta deliberazio-prozesu honek, adostasunean
amaitzen denak, izugarri aberasten du analisia eta dimentsio
praktikoa eta aplikagarria ematen dio. Aurkeztutako gomendioak eta
oharrak ez dira gogoeta teoriko hutsak; aitzitik, Euskadiko gizarte-
eta ekonomia-sarean zuzenean inplikatuta daudenen kezkak eta
proposamenak jasotzen dituzte. Agiri hau, beraz, funtsezko tresna da
Euskal Autonomia Erkidegoaren errealitate konplexua ulertzeko eta
hausnarketarako eta ekintzarako oinarri sendoa eskaintzen die
arduradun politikoei, eragile ekonomiko eta sozialei eta, oro har,
jendeari.
2023an egoera
geopolitikoa bi gatazka belikok markatu dute: amaitzen ez den
Ukrainako gatazkak eta Gazakoak. Liskar hauek sortutako
ezegonkortasunak zuzenean eragiten die tartean dauden eskualdeei
baina, aldi berean, ondorioak ditu munduko ekonomian, merkatuetako
aldakortasuna areagotuz eta aurreikuspen ekonomikoa zailduz.
Faktore-konbinazio honek ziurgabetasun itzeleko ingurunea sortu du,
non ondorio ekonomiko kaltegarriak hainbat eremutan nabaritzen diren,
energia-horniduratik hasi eta oinarrizko ondasunen prezioetaraino.
Testuinguru global
konplikatu honen barruan, aldi berean eurogunearen dezelerazioak ere
markatzen duena, itxaropentsua da egiaztatzea Euskadiko datu
ekonomikoek aldakuntza positiboak izan dituztela BPGaren urte arteko
% 1,8ko hazkundearekin. Hala ere, inflazioak arazo izaten jarraitzen
du herritar guztiontzat. 2023an prezioen gorakada moteldu bada ere,
maila altuetan mantentzen da eta horrek eragin negatiboa du familien
erosteko ahalmenean.
Enpleguari
dagokionez, langabeziak jaisten jarraitu du, nahiz eta sumatzen den
luzaroko langabeziak, laneratzeko zailtasun handienak dituzten
kolektibo jakin batzuei eragiten dienak, eta behin-behinekotasunak
arazo hauek arintzeko neurriak behar dituztela. Gainera adimen
artifiziala agertzeak enpresetan, langileengan eta, oro har,
herritarrengan izan ditzakeen ondorioei buruz hausnartzea eskatzen
du. Adimen artifizialak eskaintzen dituen aukerak aprobetxatzeko
aldaketak planteatu beharko dira hala prestakuntzan nola
lan-inguruneetan integratzean.
Beste datu batzuei
dagokienez, hala nola Diru-sarrerak Bermatzeko Errenta jasotzen duten
bizikidetza-unitateen % 13,6ko igoera, Euskadiko familien % 12,6ri
pobrezia energetikoak edo alokairuko etxebizitza-eskaintza eskasak
eragin izana, esan behar da beharrezkoa dela gizarte-babeseko
sistema mantentzea eta, ahal den neurrian, indartzea, sistema honek
garapen ekonomiko bidezkoagoa eta ekitatiboagoa bermatzen duelako
herritar guztientzat.
Beste alde batetik,
demografiak egiturazko arazo izaten jarraitzen du Euskadin, gure
herrialdeak behin eta berriz hazkunde natural negatiboa duelako. Izan
ere, jaiotzen eta heriotzen arteko aldeak ordura arteko maximoa
gainditu zuen 2022an, eta migrazio-saldoen biztanleria-ekarpenak
biztanleriaren galera konpentsatzen duen arren uste dugu premiazkoa
dela "Erronka Demografikorako 2030 Euskal Estrategian"
sakontzea; 2023an egin ziren estrategia honen lehenengo jarduketak
positibotzat jotzen ditugu.
Azkenik, aurkezpen
hau amaitzeko eskerrak eman nahi dizkiet Euskadiko Ekonomia eta
Gizarte Arazoetarako Batzordearen (EGAB) Memoria Sozioekonomikorako
Batzordea osatzen duten pertsona guztiei eta Batzordeko langileei.
Horiei guztiei nire eskerrik beroenak adierazten dizkiet euren
lanagatik eta konpromisoagatik.
Irakurleei memoria
hau aztertzen jarraitzeko gonbita egitea besterik ez zait geratzen,
Euskadiko EGAB osatzen duten eragile sozial eta ekonomikoek
identifikatutako erronkak eta, aldi berean, erronka horiekin lotutako
gogoetak ezagutzeko.
Javier Muñecas
Herreras
Euskadiko Ekonomia
eta Gizarte Arazoetarako Batzordearen Presidentea
(Laburpena
eta ondorioak)
(2023ko MSE_Laster
eskuragarri)