TRAGIKOA ETA DISRUPTIBOA EZUSTEAN

Euskadiko Ekonomia eta Gizarte Arazoetarako Batzordearen Memoria Sozioekonomikoa argitaratzea itxarotako gertaera bat da, kolektiboek eta interesdunek Euskal Autonomia Erkidegoko errealitate sozial eta ekonomikoari buruzko dokumentu oso, serio eta fidagarri bat izateko duten interesagatik. Gure azterlanak iturri fidagarriek argitaratutako datu ofizialak, estatistikak eta informazioak biltzen ditu, kontrastatu egiten ditu, eta, batez ere, interpretatu egiten ditu, denboran izan duten bilakaera testuinguruan kokatuz, aurrerapenak eta atzerakadak egiaztatuz, bilakaerak aurreratuz eta analisian oharren eta gogoeten multzo bat txertatuz, zeintzuk aparteko balio erantsia baitute, Euskadiko Ekonomia eta Gizarte Arazoetarako Batzordea osatzen duten eragile sozial eta ekonomikoek egindako eztabaida bizi baten eta adostasunean amaitutako emaitza baitira.

Horrelako dokumentu bat argitaratzeak, beraz, poz berezia ematen digu. Oraingo honetan, ordea, 2020ko Memoria Sozioekonomikoaren edukiak sentimendu hori mindu egiten du. 2020. urtea urte tragikoa izan da, gizakiei dagokienez, eta disruptiboa, gizarteari eta ekonomiari dagokienez. SARS-CoV-2 pandemiaren balantzea ikaragarria izan da: bi milioi pertsona hil dira munduan eta ia ehun milioi kasu diagnostikatu dira. Gure autonomia erkidegoan 3.000 pertsonatik gora hil ziren gaixotasun horren ondorioz 2020an. Birusak, adinekoentzat bereziki kaltegarria denak, kolektibo hori kolpatu du, euskal gizartea bezalako zahartuta dagoen honetan. Tragediak adineko pertsonak eta ahulenak astindu ditu, eta denbora bat igaro beharko da oraindik eragin dituen ondorioak barneratzeko eta lasaitasunez ebaluatzeko, objektibotasun jakin bat lortzea ahalbidetuko digun distantzia batekin, memoria sozioekonomiko honetan adierazten dugun bezala.

Giza urradura mingarriarekin batera, osasun krisiak uzkurdura ekonomiko sakona eragin zuen 2020an planeta osoan, munduko BPGren % 3,3ko jaitsierarekin, Nazioarteko Diru Funtsaren arabera. Euskadin, beherakada % 9,5ekoa izan zen (Eustat), eta atzerakada latz horrek azken sei urteetako hazkunde iraunkorrari amaiera eman zion.

Hain epe laburrean izandako uzkurdura honen indarrak ez du aurrekaririk bake garai batean, ustekabeko eta bat-bateko izaeragatik. Hala eta guztiz ere, gure eremuan eta Europan hartutako politika ekonomikoen erantzunak, neurri egokiak hartuta, bat-batean azaldutako krisiaren ondorio hondamendienak arintzeko aukera eman dute. Jarduketa horiek, eta hartu beharreko beste batzuk, luzaroan jarraitu beharko dute, krisia erabat suspertu arte. Horretarako, ezinbestekoa da modu adimentsuan jardutea eta, adibidez, Next Generation funts europarrek emango dizkiguten aukerak aprobetxatzea, gure erkidegoan gainditu gabe dagoen trantsizio hirukoitza, teknologiko-digitala, energetiko-ingurumenekoa eta demografiko-soziala, bultzatuko duen estrategiak inplementatzeko.

Hala ere, ezer gutxirako balioko du ondo egiteak, ez bagara gai gure gizarte-babeseko sistema indartzeko eta gure bizi-baldintzen ongizatea neurtzen duten adierazle batzuen okertzea zuzentzeko; izan ere, horien atzerakadaz ohartarazi genuen 2019ko Memoria Sozioekonomikoan, ustekabeko pandemia gertatu baino lehen. Eta hori iritsitakoan, EAEko gizarte ezkutuak estaldurari eutsi zion 2020an, Europako herrialde nagusien mailan; hala ere, osasun-krisiak agerian utzi zituen errealitate eta erronka berriak, gure gizarte-babesaren sistema hobetzeko beharra agerian utzita. Horien artean, gure osasun-sisteman egitura sendoak eta nahikoak izatearen garrantzia, etorkizuneko antzerako krisien aurrean erantzun azkar eta eraginkorrak eman ahal izateko. Aurretiazko aurreikuspena egin behar da, eta horretarako, ezinbestekoa da pandemiak izan duen eragina sakon ebaluatzea pertsonen kalteberatasun mailaren arabera, Euskadiko Ekonomia eta Gizarte Arazoetarako Batzordeak dokumentu honetan proposatzen duen bezala.

Ez naiz luzatuko sektore eta eremu sozial eta ekonomiko desberdinek salbuespenezko egoera honetan aurre egin behar dieten erronkei buruz. Hori guztia zehaztuta eta arrazoituta dago Memoria honetan, EGABeko Batzordeko kideen eta Kontseiluaren zerbitzura dagoen pertsonalaren dedikazioaren eta ahaleginaren lan arretatsuaren emaitza. Guztiei eskerrik beroenak eman nahi dizkiet egindako lanagatik eta inplikazioagatik.

Emilia M. Málaga Pérez

Presidentea